Thanh toán không dùng tiền mặt là hình thức thanh toán bằng các phương tiện khác không phải tiền mặt như tài sản, chứng chỉ có giá trị tương đương. Người tiêu dùng có thể sử dụng các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt mà không là thay đổi giá trị tiền mặt tương đương.

    Theo đó, người tiêu dùng có thể sử dụng các loại giấy tờ có giá (chứng chỉ tiền gửi, chứng khoán,...), tài sản hữu hình (ngoại trừ vàng, bạc) hoặc sử dụng công cụ thanh toán thông qua các tổ chức tín dụng thay vì người mua và người bán trao đổi tiền mặt trực tiếp như phương thức truyền thống.

    Mục đích của phương thức thanh toán không dùng tiền mặt là để hạn chế việc lưu thông tiền mặt trong nền kinh tế, giảm được các chi phí cần thiết phục vụ cho lưu thông tiền mặt. Từ đó làm giảm thiểu chi phí xã hội và giúp tiết kiệm thời gian.

    Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt trong những tháng đầu năm nay đã tăng cao so với cùng kỳ năm trước. Đây là tín hiệu đáng mừng cho ngành công nghiệp tài chính nói riêng và toàn nền kinh tế Việt Nam nói chung.

    Số lượng và giá trị giao dịch thanh toán nội địa của thẻ ngân hàng đã tăng lên đáng kể. Các tính năng, tiện ích đã được tích hợp vào thẻ ngân hàng để người tiêu dùng có thể thanh toán hàng hóa, dịch vụ một cách đơn giản, nhanh chóng. Song song với đó, các ngân hàng cũng đẩy mạnh việc nâng cao chất lượng dịch vụ, độ an toàn, bảo mật trong thanh toán thẻ.

    Hiện nay, người dân cũng đã hiểu được những lợi ích mà thanh toán không dùng tiền mặt đem lại. Nếu như trước đây bạn luôn phải mang theo tiền mặt khi đi ăn uống, mua sắm thì giờ đây chỉ với một tấm thẻ hay điện thoại di động là đã hoàn tất quá trình thanh toán. Các cửa hàng, quán cafe, nhà hàng,... đã chuẩn bị sẵn những thiết bị cần thiết để người tiêu dùng có thể thanh toán bằng nhiều phương thức khác nhau. Điều này giúp tiết kiệm thời gian, chi phí cho cả người bán và người mua.

    Những hình thức thanh toán không dùng tiền mặt phổ biến ở Việt Nam hiện nay, gồm có:

    Thanh toán sử dụng séc; Thanh toán sử dụng giấy ủy nhiệm chi; Thanh toán qua thẻ ngân hàng; Thanh toán trực tuyến qua ứng dụng điện tử như MoMo, Zalo Pay, Viettel Pay, VNPay...

    Bên cạnh đó, pháp luật cũng quy định một số hình thức thanh toán không dùng tiền mặt khác trong kinh doanh. Tức là, người mua hàng có thể sử dụng phương thức bù trừ giữa hàng hóa mua vào và bán ra, phương thức bù trừ công nợ qua người thứ ba, thanh toán ủy thác qua ngân hàng của bên thứ ba,...

    Mỗi một phương thức thanh toán không dùng tiền mặt đều có những ưu điểm, nhược điểm riêng. Người bán dựa trên đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của mình cũng như thói quen của khách hàng mục tiêu để đưa ra các phương thức thanh toán phù hợp cho cả hai bên.

    Thanh toán không dùng tiền mặt mang lại lợi ích cho tất cả các bên tham gia, cụ thể:

     * Đối với kinh tế - xã hội

    Thứ nhất: sẽ giảm được chi phí xã hội: Thanh toán không dùng tiền mặt giúp cho các cơ quan tài chính giảm chi phí in ấn, vận chuyển, kiểm soát và lưu trữ tiền.

    Thứ hai: sẽ làm giảm lạm phát: Lạm phát xảy ra khi đồng tiền bị mất giá. Nếu như dòng tiền mặt trong lưu thông trong nền kinh tế không nhiều thì việc xảy ra lạm phát cũng được giảm thiểu.

    Thứ ba: Phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố: Những tên tội phạm thường dựa vào những khe hở khi sử dụng tiền mặt để mua sắm vũ khí bất hợp pháp, việc kiểm soát được tiền mặt ở mức thấp giúp hạn chế được những hành vi đó.

    * Đối với cá nhân

    Thứ nhất: Nhanh chóng, an toàn: Người tiêu dùng không phải trực tiếp mang tiền đến thanh toán cho người bán như trước đây. Nhờ đó, vấn đề an toàn cũng được đảm bảo, hạn chế được các tình trạng mất cắp, rơi tiền,...

    Thứ hai: Giúp chúng ta tiết kiệm: Bên cạnh việc giúp tiết kiệm chi phí đi lại, thời gian giao dịch thì thanh toán không dùng tiền mặt còn mang đến cho người tiêu dùng hiện nay nhiều chương trình khuyến mãi hấp dẫn. Mục đích là để kích cầu tiêu dùng, đồng thời mở rộng mạng lưới thanh toán không dùng tiền mặt ở phạm vi rộng hơn.

    Thứ ba: Độ chính xác cao: Khi sử dụng phương thức thanh toán không dùng tiền mặt, người tiêu dùng không còn phải lo lắng đã kiểm đếm đúng, đủ tiền hay chưa. Bởi vì các ứng dụng thanh toán cho phép người dùng nhập số tiền chính xác đến từng đồng.

    Hiện nay, chỉ với một chiếc điện thoại thông minh, người tiêu dùng đã có thể thực hiện hầu hết các hoạt động tài chính cá nhân trên các ứng dụng thanh toán không dùng tiền mặt.

    Từ những thông tin kể trên chắc hẳn chúng ta đã hiểu được những lợi ích mà hình thức thanh toán không dùng tiền mặt mang đến cho cá nhân và xã hội. Do đó, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt nên được thúc đẩy phổ biến rộng rãi hơn nữa để bắt kịp được với sự phát triển của thế giới.